Мақал-мәтелдер — Пословицы: Жер туралы — О земле

«Барар жерің Балкан тау, ол да біздің көрген тау».

Бидай қырда, күріш Сырда,

Жемістердің ғажабы Жетісуда.

Бұрын қонған қоныс алады,

Кейін қонған өріс алады.

Еділ ел болып келгенге су болады едірейіп келгенге у болады.

Екпесең жер қысырайды,

Күтпесең көл қысырайды.

Жақсы жерге жатсаң —

жақсы-жақсы түс көрерсің.
Жаман жерге жатсаң —
жаман-жаман іс көрерсің.

Жақсы жердің кадірін

қожасы емес құл білер.

Жақсы жер жан тынысы,
Жақсы өнер жігіт ырысы.

Жаман қоныстан жақсы жүріс артық.

Жапырағы қамқадай, топырағы торқадай.

Жасыл желек жердің көркі.

Жемісті ағаш жер бауырлап өседі,
Жетелі жігіт ел бауырлап өседі.
Жер адамның бесігі,
Ел бақыттың есігі.

Орыс жеріңде орман көп,
өзен, сулы қорған көп.

Сүдігермен жүргеннің аты майрылар.

Сыр бойында малы бардың
Тәшкентте қарны тоқ.

Танымайтын жердің ой-шұқыры көп.

Тар жерде тамаша болма,
Кең жерге қорықшы болма.

Үңгір, үңгірде күңгір.

Шегараң берік болмай,
басыңда ерік болмайды.

Шөлді жердің отын киік білер,
Сулы жердің қадірін қүлан білер,
Ұзақ жолдың сырын түйе білер,
Шытырманды тау қойнауын түлкі білер (Корқыт).

Жер алған — ер,
Жер сатқан — қара жер.

Жер — ана, мал — бала.

Жер астында жатқанды қазбай-ақ қарап тіл табар.
Қойын-қойын сырынды түбінде келіп шын табар.

Жер байлықтың анасы болса,
әкесі — еңбек.

Жерге берсең — жер,
Бермесең — қара жер.

Жерге еткен жақсылық жерде қалмас.

Жерге түскен гүл болар,
Отқа түскен күл болар.

Жер дегенің алтын қасық кертіп жесең де таусылмас.

Жерден жердің несі артық? —
бір-ақ уыс шөбі артық.
Ерден ердің несі артық? —
бір-ақ ауыз сөзі артық.
Жерден жердің несі кем? —
егін шықса, гүл өссе.
Ерден ердің несі кем? —
уәдесін уәде етсе.

Жерден табылса аспанға секірме.

Жерді алдаған аш қалар.

Жердің бақыты тайса су сайға құлайды.

Жердің жарлысына ердің сорлысы қонар.

Жердің көркі орман, тоғай, бұлағы,
Елдің көркі қала, қыстақ, тұрағы.

Жердің тілін білсең,
тілдей жерден жылдық өмір аларсың.
Елдің тілін білсең,
елге сыйлы болып жағарсың.

Келісті келбет ерде бар,
Қымбатты қазына жерде бар.

Көк шықпаған жер көтерем мал сияқты.

Көрмеген көлде білмеген кұстың даусы естіледі.

Қара жерге қар жауар, қарды көрген бір мұрат.
Қара жерден қар кетер, жерді көрген бір мұрат.

Кер құланның қадірін ойда-қырда қақ білер.

Қара жер қарыз арқаламайды.

Қары бар жерде қаһар бар,
Кені бар жерде шаһар бар.

Қос қадірін жеккен біледі,
Жер қадірін еккен біледі.

Мекенінен безген құланның
кетеді басы сауғаға.
Жерінен безген ұланның
түседі басы саудаға.

Жер екеш жер де ауырады.
Жер екеш жердің де құлағы бар.

Жер емген ел болады,
Жер қадірін білмеген елдің
өмірінде ырысы кем болады.

Жер жарасты көрінер өзенімен, көлімен,
Ел жарасты көрінер еңбегі жанған ерімен.

Жер көңді жақсы көреді,
Ат жемді жақсы көреді.

Жер — қазына, су — алтын.

Жер құнарын мал білер (Қорқыт).

Жер құтты болса, мал сүтті болады.

Жерлі құланды терлі құлан аударады.

Жермен келген жермен кетеді,
Желмен келген желмен кетеді.

Жер ортасы Көктөбе,
жетем деп оған өктеме.

Жер тозса — тақыр,
Ер азса — пақыр.

Жер тойғаны ел тойғаны.

Жер тоқ болса сен де тоқ.

Жер тұсауы түнде алынар.

Жер шайқалса төбеге қатер,
Ел шайқалса төреге қатер.

Жер шаршаса өнім бермес.

Жер ырыстың кіндігі,

Еңбек ырыстың қызығы,
Білім ырыстың тізгіні.

Жері жуалының сөзі дуалы.

Жерім малға жай,
Елім жанға жай.

Жеріне қарай астығы.

Жеріне қарай егін ек,
Жолына қарай жегін жек.

Жеріне қарай жыланы,
Жасына қарай кұланы.

Жерінен айрылған жиде желге ұшар.

Жерінен ауғанға жеті жыл қоныс жоқ.

Жерінен кеткен елге киындық,
Үйірінен айрылған малға қиындық.

Жерін қорлаған жеріне сыймайды,
Елін қорлаған еліне сыймайды.

Жерінді баптай білсең — астықты қаптай білесің.

Жеріңе жақсылық қылғаның — тасты дей бер қырманың.

Жеріңнен аусаң жақсы атыңды тастап ау.

Жері семіздің малы семіз.

Жұрт жұтаса жұтық.