Загадки на казахском языке про юрту и её убранство
| Ұқсайтын шеңберге Қабырғасы жиылып, керіледі, Жиһазы мол кең бөлме, Төбесінен жұлдыздар көрінеді. /Киіз үй/ | Көзі көп қабырға, Білінбес жамауы. Тұмсығын шатырға, Тығады сабауы, Байланар ақырға, Бұйдалы танауы. /Киіз үй/ |
| Аяғы жер тіреп, Таяғы көк тіреп тұр. /Киіз үй/ | Төбедегі көзінен, Күн сәулесі түседі. Бұрышы жоқ төрінен, Самал еркін еседі. /Киіз үй/ |
| Жетпіс екі найзаны, Біріктіріп ұстап тұр, Ата-бабаның қай жаны, Ие болса оған — ұшпақ бір. /Шаңырақ/ | Көрсең, Алып тор жолды парақтай, Жайсаң, Қатарлап сызған жолақтай. /Кереге/ |
| Қабырғасы тор көз, Төбесінде зор көз. /Кереге; Шаңырақ/Төрт таяққа керілді, Әдемі үй боп көрінді. /Шатыр/Қақпаның қалы, Оның да бар Оң мен солы. /Топса/ Жиегіне қағылар, | Ортасы ашық, Шомбал төрт қазық. Тік тұрар күн ұзын, Екеуі тым ұзын. Бірі — оңда. Бірі — солда. Қатар жатқан таласа, Екеуінің бойы аласа. Бірі төбемде, Бірі еденде, Осы төрт қазықтың, Ішіндегі жазықтың, Үстін жапқан шап-шағын, Ашсаң тақтай қақпағын, Жол береді кісіге, Кіресің үй ішіне. /Қос жақтау; Маңдайша; Табалдырық; Есік/ |
Қазақ тіліндегі киіз үй және оның құрастырылуы туралы жұмбақтар (шаңырақ, кереге, уық және т.б.)
| Тұмсығын тесіп, Жүннен бұйда есіп. Қазыққа байладым. /Уық/ | Имек бүйір ұшының, Бұйдасы бар. Қырлы сүйір ұшының Ұясы бар. /Уық/ |
| Бір басы имек, Бір басы үшкір сырық, Қатар-қатар тұрып, Күмбез сынды шеңберді, Көкке тіктеп көтерді. /Уық/ | Тақиялы сүмбі тал тізбегі, Ақ шапан жамылды жүн тегі. /Үзік/ |
| Ұшы екі айыр ақ таяқ. Сүйеніп тұр жатпай-ақ. /Бақан/ | Түріліп тұрар бір басы, Бұрышсыз үйдің мұржасы. /Түңлік/ |
| Дәу шеңбер шатырлы, Төрт тамырлы, Ақ жаулық жамылды. /Түңлік, оның бауы/ | Қабырғаның кең төрі, Ажыратпай ұстап тұр, Жұмыр болат шеңбері. /Белдеу/ |
| Дөңгелек үйдің, Қара-шұбар жыланмен Белін будым. /Белдеу/ | Көк тіреп тұрған, Көп таяқты буған. /Басқұр/ |
| Даланың тайраңын, Қаз-қатар тұрғызып, Отыз жерден байладым. /Ши/ | Түбінен үзген, Қатарлатып тізген, Сүйрікті тұттым, Таза ауа жұттым. /Ши/ |
| Келсең жолды ашады, Кетсең жолды жабады. /Есік/ | Үйден Ең соңынан шығатын кім? Үйге Ең алдымен бас тығатын кім? /Кілт/ |
| Көмейлете інді, Сүңгітіп ем тілді. Темір кісен діні, Кейін қарай шегінді. /Кілт/ | Күзетем деп үйді, Жұдырығын түйді. /Құлып/ |
